ارگ علیشاه تبریز

ارگ ​​علیشاه تبریز که به آن طاق علیشاه و مسجد علیشاه هم می‌گویند، از بقایای ایوان جنوبی مسجد علیشاه در شهر تبریز است. بسیاری از سیاحان یا مورخان درباره ارگ علیشاه گفته‌اند؛

از جهانگرد فرانسوی، شاردن گرفته تا دیولافوی و ابن بطوطه!

در ادامه این بلاگ به سرگذشت این ارگ تاریخی می‌پردازیم که امروزه از جاذبه‌های گردشگری بی‌نظیر شهر تبریز به‌ شمار می‌آید.

تاج‌الدین علیشاه گیلانی، وزیر ایلخانان مغول کسی بود که دستور احداث این مسجد را صادر کرد. طراح و سازنده بنا استاد فلکی تبریزی، معمار برجسته دوره ایلخانی بود. مراحل ساخت ارگ علیشاه تبریز از سال ۷۱۶ هجری قمری شروع شد و در سال ۷۲۴ هجری قمری با اتفاقی متاثرکننده به پایان رسید.

از این بنا در دوران‌های بعدی بارها به‌عنوان مکانی نظامی استفاده می‌شد که دلیل تغییر نام آن از مسجد به ارگ نیز همین موضوع است. با توجه ‌به نوشته‌ها و یادداشت‎های تاریخ‌نگاران و جهانگردان تاریخی در آن زمان ارگ علیشاه را می‌توانستند از دوردست‌ها مشاهده کنند.

ارگ علیشاه به ‎عنوان یکی از شاهکارهای هنر معماری تاریخی ایرانی محسوب می‌شود. کاشی‌ها و ستون‌های مرمری، کتیبه‌‎ها و گچ‌بری‌های زیبا، تزیین این بنا را بر عهده داشتند .امروزه از ساختمان مسجد تنها سه دیوار بلند به ‌شکل ایوان باقی مانده است که در حقیقت به بخش مسقف شبستان مربوط می‌شود. عامل این امر را باید تخریب بیشتر قسمت‌های آن در اثر زمین‌لرزه و همچنین ساخت مصلی تبریز دانست. عرض هر یک از دیوارها را تقریبا ۱۰ متر در نظر گرفته بود‌ه‌اند و درون آن‌ها دو دیوار عریض وجود دارد که توسط طاق‌هایی به هم اتصال یافته‌اند.

جالب است بدانید در حفاری‌های انجام‌گرفته مشخص شد که هر دیوار به‌اندازه هفت متر در زیر خاک قرار دارد. عرض بنایی که گردشگران می‌توانند امروزه از آن بازدید کنند، ۳۰ متر و ارتفاع آن ۲۶ متر است.

در پی جنگ‌های ایران و روس (سال‌های ۱۸۰۴ تا ۱۸۲۴ میلادی) ارگ علیشاه به محل ذخیره مهمات ارتش ایران در تبریز تبدیل شد. علت این امر موقعیت مکانی مهمی بود که ارگ در آن قرار داشت و این موقعیت مهم، استقرار این بنا در جنوب شهر بود. همچنین به‌دستور عباس میرزا، ولیعهد پادشاه قاجار خندقی نیز در بخش جنوبی ایوان ارگ احداث کردند. در همین دوران قجر بود که مسجد علیشاه توسط عموم مردم به‌نام ارگ علیشاه تغییر نام یافت.

ارگ علیشاه تبریز اهداف نظامی خود را حتی پس از جنگ‎های ایران حفظ کرد. در یکی از حملات به تبریز توپ جنگی بزرگی به بالای ارگ منتقل شد تا مواضع دفاعی را تقویت کند. امری که سبب شد تا این سازه به یک دژ دفاعی و تهاجمی تبدیل شود و بعدها نیز همین موضوع مسیر تخریب بنا را هموارتر ساخت.

ارگ علیشاه تبریز در تقاطع خیابان امام خمینی و خیابان فردوسی و در نزدیکی میدان ساعت این شهر قرار دارد. بازدیدکنندگان در هر ساعت از شبانه‌روز می‌‌توانند به تماشای این بنا بروند. ورود ‌و‌ خروج به محوطه بنای ارگ هزینه‌ی ندارد. کسانی که قصد عکاسی دارند به ‌دلیل وضعیت بهتر نور صبح و عصر بهتر است در این زمان‌ها برای بازدید مراجعه کنند.

گروه تخصصی مشاورین املاک عباسپور، یکی از با تجربه‌ترین و فعالترین مشاوران املاک در حوزه شهر زیبا و تاریخی تبریز، سعی بر آن دارد که با معرفی زیبایی‌ها و جاذبه‌های شهر تبریز، کمکی هرچند اندک به شناخت بهتر شما عزیزان و همراهان از تبریز، شهر اولین‌ها داشته باشد.